Galatasaray'ın Avrupa kupaları tarihi
Galatasaray, 1905 yılında Türkiye'nin İstanbul şehrinin Avrupa yakasında bulunan Galatasaray Lisesinde, Ali Sami Yen ve arkadaşları tarafından kurulmuş Türk profesyonel futbol kulübüdür. Kulüp, Türkiye'nin UEFA müsabakalarında en başarılı futbol takımıdır.
Galatasaray 1956'da ilk kez bir Avrupa müsabakasına katıldı ve o zamandan beri 50 sezon Avrupa müsabakalarında yarıştı. Kulüp, en başarılı dönemini 80'lerin sonunda, milenyum yılı (2000) ve sonrasında elde etti. Türkiye'nin Avrupa arenasındaki en başarılı ve tecrübeli futbol takımı Galatasaray, iki kez kupa kazanma başarısı gösterdi. Sarı-kırmızılı takım, Avrupa'da ilk kupasına teknik direktörü Fatih Terim yönetiminde 1999-2000 sezonunda ulaştı. Galatasaray, finalde Arsenal'ı saf dışı bırakarak UEFA Kupası'nı müzesine götürdü. Galatasaray, 2000 yılında ise Rumen teknik adam Mircea Lucescu yönetiminde Real Madrid'e üstünlük kurarak UEFA Süper Kupa'nın sahibi oldu. Avrupa kupasını kazanan ilk ve tek Türk kulübü oldular.[1] Başarılı milenyum yılı, FIFA'nın FIFA Kulüpler Dünya Kupası'na davet edilmesiyle de sonuçlandı, ancak aynı yıl FIFA'nın pazarlama ortağının iflası gibi faktörlerin birleşimi nedeniyle turnuvanın ikinci sezonu iptal edildi. Uluslararası Futbol Tarihi ve İstatistikleri Federasyonu tarafından yapılan "Dünyanın en iyi futbol kulüpleri" istatistik çalışmasında, 2000 Ağustos ayı en iyi takımı 2001 Ocak ayında ise puan sıralamasında 1. sıraya yükselerek ayın lideri olmuştur.[2]
Galatasaray, teknik direktör Mustafa Denizli yönetiminde aldığı başarılı sonuçlarla "Avrupa Fatihi" unvanını kazandığı, Neuchatel Xamax ve Monaco zaferlerine imza attığı 1988-1989 sezonunda ise Şampiyon Kulüpler Kupası'nda yarı finale yükseldi ancak Rumen ekibi Steaua Bükreş'e elenerek final hayallerini rakibine kaptırdı.[1]
UEFA Şampiyonlar Ligi'nde 5 çeyrek final ve 1 kez de yarı finale çıkmış olmasına rağmen, kulüp şu ana kadar bu kupayı kazanamadı. Galatasaray, Şampiyon Kulüpler Kupası ve Şampiyonlar Ligine en çok katılan 11,[3] en çok maça çıkan 18,[4] en çok puan toplayan 24. takım konumundadır.[5]
Galatasaray, son olarak 2023-24 UEFA Avrupa Ligi'nde Play-off turunda, Sparta Praha elenmiştir.
Tüm maçlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Q: Ön Eleme Turu
- 2Q: 2.Ön Eleme Turu
- 3Q: 3.Ön Eleme Turu
- Grup: Grup Mücadelesi
- Grup 1: 1. Grup Mücadelesi
- Grup 2: 2. Grup Mücadelesi
- 1R: 1. Tur
- 2R: 2. Tur
- 3R: 3. Tur
- 4R: 4. Tur
- Play-off: Play-off Turu
- 1/16 Play-off: Son 16 Play-off Turu
- 1/16: Son 16 Turu
- 1/8: Çeyrek final (Son 8 Turu)
- 1/4: Yarı final (Son 4 Turu)
- F: Final
- Not 1: Skorlarda ilk takım olarak Galatasaray baz alınmıştır.
- E: Galatasaray'ın sahasında oynanan maçlar
- D: Deplasman Maçları
Tüm zamanların sayısal verileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Organizasyonun Adı | Katılım Sayısı | Karşılaşma Sayısı | Galibiyet | Beraberlik | Mağlubiyet | Atılan Gol | Yenilen Gol |
---|---|---|---|---|---|---|---|
UEFA Şampiyonlar Ligi | 17 | 122 | 29 | 31 | 62 | 122 | 210 |
UEFA Şampiyonlar Ligi Elemeleri | 12 | 32 | 22 | 7 | 3 | 73 | 34 |
Şampiyon Kulüpler Kupası | 9 | 35 | 12 | 8 | 15 | 42 | 53 |
UEFA Şampiyonlar Ligi Toplam | 38 | 189 | 63 | 46 | 80 | 237 | 297 |
UEFA Kupası & UEFA Avrupa Ligi | 12 | 67 | 25 | 21 | 21 | 88 | 87 |
UEFA Kupası & UEFA Avrupa Ligi Elemeleri | 8 | 27 | 12 | 10 | 5 | 58 | 32 |
UEFA Avrupa Ligi Toplam | 20 | 94 | 37 | 31 | 26 | 146 | 119 |
UEFA Kupa Galipleri Kupası | 8 | 32 | 12 | 7 | 13 | 42 | 55 |
UEFA Süper Kupası | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 2 | 1 |
Toplam | 67 | 316 | 113 | 84 | 119 | 427 | 472 |
Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]
- Şampiyon (1): 2000
‡ 1993-94 sezonunda Galatasaray grup așamasına kalmıș olup turnuvadaki son 8 takımdan birisi olmuștur, ancak UEFA bunu çeyrek final olarak nitelendirmemektedir.
Ülke takımlarına göre karşılaşmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Takımların Ülkesi | Karşılaşma Sayısı | Galibiyet | Beraberlik | Mağlubiyet | Atılan Gol | Yenilen Gol |
---|---|---|---|---|---|---|
Almanya | 32 | 7 | 13 | 12 | 33 | 51 |
Arnavutluk | 2 | 2 | 0 | 0 | 6 | 1 |
Avusturya | 15 | 5 | 3 | 7 | 19 | 24 |
Azerbaycan | 1 | 1 | 0 | 0 | 3 | 1 |
Belçika | 8 | 0 | 4 | 4 | 5 | 17 |
Bulgaristan | 4 | 3 | 1 | 0 | 9 | 2 |
Çekya | 10 | 4 | 2 | 4 | 16 | 18 |
Danimarka | 6 | 2 | 2 | 2 | 8 | 7 |
Estonya | 2 | 1 | 1 | 0 | 6 | 1 |
Finlandiya | 2 | 1 | 1 | 0 | 3 | 2 |
Fransa | 21 | 7 | 5 | 9 | 23 | 36 |
Hırvatistan | 3 | 3 | 0 | 0 | 6 | 2 |
Hollanda | 8 | 2 | 0 | 6 | 8 | 17 |
İngiltere | 23 | 4 | 9 | 10 | 25 | 44 |
İrlanda | 4 | 4 | 0 | 0 | 8 | 3 |
İskoçya | 5 | 2 | 2 | 1 | 9 | 7 |
İspanya | 35 | 8 | 7 | 20 | 32 | 66 |
İsrail | 2 | 2 | 0 | 0 | 10 | 1 |
İsveç | 7 | 1 | 2 | 4 | 6 | 10 |
İsviçre | 17 | 11 | 2 | 4 | 42 | 29 |
İtalya | 26 | 8 | 10 | 8 | 32 | 38 |
Kazakistan | 4 | 1 | 3 | 0 | 6 | 4 |
Litvanya | 2 | 1 | 1 | 0 | 3 | 2 |
Lüksemburg | 2 | 2 | 0 | 0 | 9 | 1 |
Macaristan | 2 | 1 | 0 | 1 | 4 | 2 |
Moldova | 2 | 2 | 0 | 0 | 5 | 0 |
Norveç | 6 | 3 | 1 | 2 | 9 | 8 |
Polonya | 11 | 4 | 2 | 5 | 11 | 11 |
Portekiz | 9 | 3 | 1 | 5 | 10 | 12 |
Romanya | 14 | 6 | 4 | 4 | 23 | 19 |
Rusya | 12 | 3 | 3 | 6 | 12 | 18 |
Sırbistan | 6 | 1 | 3 | 2 | 9 | 9 |
Slovakya | 2 | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 |
Slovenya | 2 | 2 | 0 | 0 | 4 | 0 |
Ukrayna | 3 | 0 | 2 | 1 | 3 | 4 |
Yunanistan | 6 | 5 | 0 | 1 | 9 | 4 |
Toplam 36 ülke | 316 | 113 | 84 | 119 | 427 | 472 |
Kulüplere göre karşılaşmalar[değiştir | kaynağı değiştir]
En farklı skorlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- En Farklı Galibiyet
- Galatasaray: 6-0 :M. Netanya / 6 Ağustos 2009 / 2009-10 UEFA Avrupa Ligi 3. ön eleme turu rövanş maçı
- En Farklı Mağlubiyet
- Bayern Münih: 6-0 :Galatasaray / 27 Eylül 1972 / 1972-73 Avrupa Şampiyon Kulüper Kupası 1.Tur rövanş maçı
- Real Madrid: 6-0 :Galatasaray / 6 Kasım 2019 / 2019-20 UEFA Şampiyonlar Ligi A Grubu 4.Hafta maçı
- En Farklı İç Saha Galibiyeti
- Galatasaray: 6-0 :M. Netanya / 6 Ağustos 2009 / 2009-10 UEFA Avrupa Ligi 3. ön eleme turu rövanş maçı
- En Farklı Dış Saha Galibiyeti
- Avenir Beggen: 1-5 :Galatasaray / 10 Ağustos 1994 / 1994-95 UEFA Şampiyonlar Ligi Play-off rövanş maçı
- Beograd: 1-5 :Galatasaray / 5 Ağustos 2010 / 2010-11 UEFA Avrupa Ligi 3. ön eleme turu rövanş maçı
- En Farklı İç Saha Mağlubiyeti
- Galatasaray: 0-5 :Chelsea / 20 Ekim 1999 / 1999-00 UEFA Şampiyonlar Ligi H Grubu 4.Hafta maçı
- Galatasaray: 1-6 :Real Madrid / 17 Eylül 2013 / 2013-14 UEFA Şampiyonlar Ligi B Grubu 1.Hafta maçı
- En Farklı Dış Saha Mağlubiyeti
- Bayern Münih: 6-0 :Galatasaray / 27 Eylül 1972 / 1972-73 Avrupa Şampiyon Kulüper Kupası 1.Tur rövanş maçı
- Real Madrid: 6-0 :Galatasaray / 6 Kasım 2019 / 2019-20 UEFA Şampiyonlar Ligi A Grubu 4.Hafta maçı
- En Gollü Maç : (8 Gol)
- Galatasaray: 3-5 :Rapid Wien / 7 Eylül 1966 / 1966-67 Kupa Galipleri Kupası 1.Tur rövanş maçı
Galatasaray'ın Avrupa kupaları golcüleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- 22 Şubat 2024 itibarıyla
En çok forma giyenler[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalın yazılan oyuncular takımda hala oynamaktadır.
- 22 Şubat 2024 itibarıyla
Sıra | İsim | Sezonlar | Şampiyonlar Ligi | Avrupa Ligi | Kupa Galipleri | Süper Kupa | Toplam |
---|---|---|---|---|---|---|---|
1. | Bülent Korkmaz | 1987-2005 | 74 | 17 | 9 | 1 | 101 |
2. | Arif Erdem | 1991-2000
2001-2005 |
67 | 10 | 10 | 0 | 87 |
3. | Hakan Şükür | 1992-1995
1995-2000 2003-2008 |
53 | 27 | 4 | 0 | 84 |
4. | Hasan Şaş | 1998-2009 | 59 | 23 | 0 | 1 | 83 |
5. | Ergün Penbe | 1994-2007 | 65 | 11 | 3 | 0 | 79 |
6. | Fernando Muslera | 2011– | 53 | 17 | 0 | 0 | 70 |
7. | Suat Kaya | 1992-2003 | 52 | 11 | 1 | 1 | 65 |
8. | Hakan Ünsal | 1994-2002
2002-2005 |
49 | 7 | 4 | 1 | 61 |
9. | Okan Buruk | 1991-2001
2006-2008 |
38 | 16 | 3 | 1 | 58 |
10. | Sabri Sarıoğlu | 2002-2017 | 26 | 31 | 0 | 0 | 57 |
Başkan ve Teknik Direktör İstatistikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- 22 Şubat 2024 itibarıyla
Başkan[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalın yazılan isim kulübün güncel başkanıdır.
Başkan | Karşılaşma Sayısı | Galibiyet | Beraberlik | Mağlubiyet | Atılan Gol | Yenilen Gol |
---|---|---|---|---|---|---|
Refik Selimoğlu | 2 | 1 | 0 | 1 | 3 | 4 |
Ulvi Yenal | 17 | 5 | 5 | 7 | 22 | 23 |
Suphi Batur | 4 | 1 | 0 | 3 | 6 | 15 |
Selahattin Beyazıt | 20 | 5 | 4 | 11 | 22 | 44 |
Mustafa Pekin | 2 | 0 | 1 | 1 | 0 | 1 |
Ali Uras | 10 | 3 | 3 | 4 | 10 | 14 |
Ali Tanrıyar | 14 | 5 | 3 | 6 | 16 | 20 |
Alp Yalman | 32 | 11 | 9 | 12 | 36 | 39 |
Faruk Süren | 54 | 27 | 12 | 15 | 87 | 77 |
Mehmet Cansun | 16 | 6 | 7 | 3 | 19 | 14 |
Özhan Canaydın | 36 | 11 | 8 | 17 | 51 | 55 |
Adnan Polat | 30 | 15 | 10 | 5 | 62 | 31 |
Ünal Aysal | 21 | 7 | 5 | 9 | 25 | 40 |
Duygun Yarsuvat | 3 | 0 | 0 | 3 | 2 | 10 |
Dursun Özbek | 24 | 8 | 7 | 9 | 35 | 41 |
Mustafa Cengiz | 17 | 3 | 4 | 10 | 13 | 27 |
Burak Elmas | 14 | 5 | 6 | 3 | 18 | 17 |
Toplam | 316 | 113 | 84 | 119 | 427 | 472 |
Teknik Direktör[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalın yazılan isim kulübün güncel teknik direktörüdür.
Teknik Direktör | Karşılaşma Sayısı | Galibiyet | Beraberlik | Mağlubiyet | Atılan Gol | Yenilen Gol |
---|---|---|---|---|---|---|
Gündüz Kılıç | 22 | 7 | 4 | 11 | 29 | 37 |
Tomislav Kaloperović | 6 | 3 | 1 | 2 | 7 | 6 |
Brian Birch | 6 | 0 | 3 | 3 | 2 | 11 |
Don Howe | 3 | 1 | 0 | 2 | 5 | 6 |
Malcolm Allison | 4 | 1 | 1 | 2 | 5 | 12 |
Fethi Demircan | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 3 |
Coşkun Özarı | 4 | 0 | 2 | 2 | 4 | 8 |
Turgay Şeren | 1 | 0 | 0 | 1 | 1 | 3 |
Özkan Sümer | 4 | 2 | 1 | 1 | 6 | 6 |
Jupp Derwall | 6 | 2 | 1 | 3 | 5 | 8 |
Mustafa Denizli | 19 | 7 | 5 | 7 | 23 | 24 |
Sigfried Held | 2 | 0 | 1 | 1 | 1 | 3 |
Karl-Heinz Feldkamp | 16 | 7 | 4 | 5 | 25 | 25 |
Reiner Hollmann | 10 | 2 | 4 | 4 | 7 | 14 |
Reinhard Saftig | 8 | 3 | 1 | 4 | 12 | 10 |
Graeme Souness | 2 | 0 | 1 | 1 | 2 | 4 |
Fatih Terim | 93 | 37 | 22 | 34 | 131 | 135 |
Mircea Lucescu | 33 | 14 | 11 | 8 | 44 | 41 |
Eric Gerets | 10 | 2 | 3 | 5 | 14 | 17 |
Michael Skibbe | 9 | 5 | 2 | 2 | 12 | 8 |
Bülent Korkmaz | 3 | 1 | 1 | 1 | 7 | 7 |
Frank Rijkaard | 18 | 9 | 7 | 2 | 40 | 16 |
Cláudio Taffarel | 1 | 0 | 0 | 1 | 0 | 2 |
Roberto Mancini | 7 | 2 | 2 | 3 | 8 | 11 |
Cesare Prandelli | 5 | 0 | 1 | 4 | 3 | 15 |
Hamza Hamzaoğlu | 5 | 1 | 1 | 3 | 6 | 11 |
Igor Tudor | 2 | 0 | 1 | 1 | 1 | 3 |
Domènec Torrent | 2 | 0 | 1 | 1 | 1 | 2 |
Okan Buruk | 14 | 7 | 3 | 4 | 26 | 24 |
Toplam | 316 | 113 | 84 | 119 | 427 | 472 |
UEFA Sıralaması[değiştir | kaynağı değiştir]
1960 | 1961 | 1962 | 1963 | 1964 | 1965 | 1966 | 1967 | 1968 | 1969 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
NaN | NaN | NaN | 72 | 39 | 32 | 24 | 29 | 53 | 87 |
1970 | 1971 | 1972 | 1973 | 1974 | 1975 | 1976 | 1977 | 1978 | 1979 |
82 | 131 | 102 | 77 | 65 | 112 | 86 | 80 | 106 | 141 |
1980 | 1981 | 1982 | 1983 | 1984 | 1985 | 1986 | 1987 | 1988 | 1989 |
114 | 145 | 202 | 110 | 109 | 135 | 97 | 61 | 70 | 38 |
1990 | 1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 |
32 | 46 | 37 | 33 | 34 | 37 | 36 | 29 | 40 | 68 |
2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 |
33 | 16 | 15 | 18 | 15 | 35 | 71 | 97 | 87 | 60 |
2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 |
43 | 45 | 60 | 41 | 36 | 38 | 32 | 31 | 49 | 68 |
2020 | 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | ||||
64 | 94 | 54 | 55 | 60 | 63 |
Tablolar, Galatasaray'ın UEFA katsayılarına göre hesaplanan UEFA 5 yıllık kulüp sıralamasını ve 1960 yılından itibaren ki UEFA sıralamasını gösterir. Galatasaray Avrupa tarihi boyunca en yüksek sıralamasına 15. sıraya yükseldiği 2002 ve 2004 yılında ulaşmıştır.[7] En düşük sıralaması ise 1982 yılında düştüğü 202. sıradır.[8]
2024 | 2023 | Fark | Takım | Katsayısı |
---|---|---|---|---|
57 | 66 | 9 | Karabağ | 33.000 |
48 | 9 | Real Betis | 33.000 | |
59 | 56 | 3 | Celtic | 32.000 |
60 | 55 | 5 | Galatasaray | 31.500 |
61 | 69 | 8 | Slovan Bratislava | 30.500 |
62 | 56 | 6 | İstanbul Başakşehir | 29.000 |
63 | 70 | 7 | Molde FK | 28.500 |
İlkler ve dalyalar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki ilk maçı 1956-57 sezonundaki Şampiyon Kulüpler Kupası maçı olan Dinamo București maçıdır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki ilk golünü 1956-57 sezonundaki Şampiyon Kulüpler Kupası maçı olan Dinamo București maçında atan Metin Oktay'dır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 100. golünü 1993-94 sezonundaki UEFA Şampiyonlar Ligi maçı olan Spartak Moscow maçında atan Cihat Arslan'dır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 100. maçı 1995-96 sezonundaki UEFA Kupası maçı olan Sparta Praha maçıdır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 150. golünü 1999-00 sezonundaki UEFA Şampiyonlar Ligi maçı olan Rapid Wien maçında atan Fatih Akyel'dır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 200. golünü 2000-01 sezonundaki UEFA Şampiyonlar Ligi maçı olan Real Madrid maçında atan Ümit Davala'dır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 250. golünü 2006-07 sezonundaki UEFA Şampiyonlar Ligi maçı olan PSV maçında atan Saša Ilić'dir.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 200. maçı 2007-08 sezonundaki UEFA Kupası maçı olan Sion maçıdır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 300. golünü 2009-10 sezonundaki UEFA Avrupa Ligi maçı olan Makkabi Netanya maçında atan Abdul Kader Keita'dır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 350. golünü 2013-14 sezonundaki UEFA Şampiyonlar Ligi maçı olan Juventus maçında atan Didier Drogba'dır.
- Galatasaray'ın Şampiyonlar Ligi'ndeki 100. golünü 2014-15 sezonundaki UEFA Şampiyonlar Ligi maçı olan Arsenal maçında atan Wesley Sneijder'dir.
- Galatasaray'ın Şampiyonlar Ligi'ndeki 100. maçı 2015-16 sezonundaki UEFA Şampiyonlar Ligi maçı olan Astana maçıdır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 100. galibiyeti 2020-21 sezonundaki UEFA Avrupa Ligi maçı olan Neftçi maçıdır.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 400. golünü 2021-22 sezonundaki UEFA Avrupa Ligi maçı olan Marsilya maçında atan Ryan Babel'dir.
- Galatasaray'ın Avrupa kupalarındaki 300. maçı 2021-22 sezonundaki UEFA Avrupa Ligi maçı olan Lazio maçıdır.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Galatasaray, Avrupa'da 303. randevuda". Anadolu Ajansı. 25 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2023.
- ^ "IFFHS". web.archive.org. 10 Mayıs 2008. 10 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2023.
- ^ UEFA.com. "All-time Clubs - Most appearances Stats | UEFA Champions League". UEFA.com (İngilizce). 30 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2023.
- ^ UEFA.com. "All-time Clubs - Matches played Stats | UEFA Champions League". UEFA.com (İngilizce). 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2023.
- ^ "UEFA Champions League statistics 2022–23 handbook – All-time records 1955–2023" (PDF). UEFA.com. Union of European Football Associations. p. 1. Archived (PDF). 15 Ağustos 2023. 22 Haziran 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2023.
- ^ "Galatasaray'ın Avrupa'daki Golcüleri". GSCimbom - En İyi Galatasaray Taraftar Forumu. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2020.
- ^ "UEFA Team Ranking 2002". kassiesa.net. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2023.
- ^ "UEFA Team Ranking 1982". kassiesa.net. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2023.